Op 16 oktober 2023 werd pater Emmanuel Tomfiah, spiritijn, benoemd tot nieuwe deken van het dekenaat Kempen-Oost, waartoe ook Beerse behoort. Hij was sinds 2016 actief binnen de pastorale eenheid Clara van Assisi (Turnhout en Oud-Turnhout) en werd op 3 december 2023 door de Antwerpse bisschop Johan Bonny ook aangesteld als pastoor van de pastorale eenheid Nicolaas van Poppel (Arendonk, Ravels, Baarle-Hertog). We begrijpen dat u wellicht wat toelichting nodig hebt over de evolutie van de kerkelijke bevoegdheden in de voorbije decennia.
Dat een pater als pastoor van een parochiekerk wordt aangesteld, is niet verwonderlijk. In de geschiedenis van de Sint-Lambertusparochie in Beerse is het zelfs een bekend fenomeen. Van 1436 tot 1821 werd onze parochie bestuurd door een norbertijn of witheer van de Sint-Michielsabdij in Antwerpen. Een pastoor die tot een kloosterorde behoort, noemen we een reguliere geestelijke. De eerste seculiere pastoor van onze kerk, aangesteld door het bisdom Antwerpen, was Joannes Brems van 1821 tot 1864. Na het ontslag van pastoor Jef Van Looveren kregen we in 2006 opnieuw een reguliere geestelijke als pastoor: scheutist Hilaire De Cooman. Hij overleed in 2017 en sindsdien leidt pater Marcel Peeters, ook een scheutist, tweemaal per maand de eucharistievieringen in de Sint-Lambertuskerk.
Dekenaat
De bestuurlijke en territoriale eenheid tussen de parochies en het bisdom is het decanaat of dekenaat. Het woord is afgeleid van het Latijnse ‘decem’ (tien). Oorspronkelijk omvatte een dekenaat ongeveer tien parochies. Tot 1966 behoorde Beerse tot het Dekenaat Turnhout. Op 6 oktober 1966 werd E.H. Alex Verwimp, pastoor van Sint-Lambertus van 1959 tot 1976, benoemd tot deken van het nieuwe Dekenaat Beerse, dat uit tien parochies bestond, verdeeld over: Beerse (2), Vlimmeren, Vosselaar (2), Lille, Gierle, Poederlee, Wechelderzande en Merksplas. Zijn opvolger, E.H. Jef Verlooy, pastoor van Sint-Lambertus van 1977 tot 2002, was deken van 1977 tot 1992. De volgende tien jaar was E.H. Jef Goris van Sint-Amelberga in Wechelderzande deken en hij werd opgevolgd door E.H. Jef Van Looveren, pastoor in Vosselaar en Beerse.
In 2005 werd het Dekenaat Kempen opgericht, dat 40 parochies omvatte. De eerste deken van die nieuwe territoriale eenheid was Beersenaar E.H. Peter Dierckx van 2005 tot 2007. In dat jaar werd hij pastoraal medewerker in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. In 2014 kwam er nogmaals een hervorming en ontstond het Dekenaat Kempen-Oost met 37 parochies, verdeeld over vijf pastorale eenheden. Beerse behoort tot de pastorale eenheid Don Bosco, samen met de parochies van Vosselaar, Merksplas en Zondereigen (Baarle-Hertog).
De nieuwe deken van het Dekenaat Kempen-Oost, pater Emmanuel Tomfiah (46 jaar), speelde op zijn 25ste nog voetbal als spits bij Densu Rovers SC, een profclub in de tweede klasse van Ghana. Hij combineerde het voetbal met een job in het onderwijs. Maar dan was er de roeping: hij werd eerst pater in de orde van de spiritijnen en in 2014 priester. In 2016 werd hij naar ons land gestuurd als missionaris. De omgekeerde wereld dus, want lang geleden werden Belgische paters spiritijnen nog als missionarissen naar Afrika gestuurd.
Paters spiritijnen
Pater Emmanuel is niet alleen pastoor en deken, maar ook provinciaal overste van de paters spiritijnen, die in België acht gemeenschappen met 31 confraters tellen. Die paters spiritijnen (‘spiritus’ betekent ziel of geest in het Latijn) hebben nogal wat connecties met Beerse. Bij ons zijn ze bekend als de paters van de Heilige Geest. Frans Michielsen vertrok in 1929 als missionaris van die congregatie naar Belgisch Congo, gevolgd door zijn neven Sooi Claesen in 1932 en Jos Claesen in 1937. In 1947 was het de beurt aan Bert Hermans. Gabriël Van Roey vertrok in 1948 en zijn broer Jef Van Roey in 1952. In de jaren 40 waren er zelfs drie broers, Joris, Trudo en Raymond Maenen, geboren in Beerse, die als spiritijn naar Congo trokken. De laatste was Jos Verdonck in 1954. En dan kennen we tot slot nog pater Wies Bierinckx, die van 1968 tot 1973 als spiritijn in Zaïre werkzaam was. Hij is geen Beersenaar van geboorte, maar was van 1978 tot 1988 medepastoor in de Sint-Lambertusparochie.
Pater Emmanuel verhuist naar Arendonk en zal daar starten met een nieuwe spiritijnse communauteit. Door de komst van vele Afrikaanse spiritijnen is deze congregatie een van de weinige in ons land die nog in aantal groeit.
Bronnen: Kerk & Leven, 29 november en 6 december 2023; Guy Van Nieuwenhuyzen in Gazet van Antwerpen, 3 december 2023; De Vlierbes, jaarboeken 1995 en 2009.